Aktualności

25.10.2018r.

Na początku 2018r. pojawiła się informacja Ministerstwa Sprawiedliwości o zaawansowanych pracach nad nowelizacją prawa upadłościowego w zakresie upadłości konsumenckiej oraz zapewnienie Ministerstwa o szybkim wejściu w życie nowych przepisów. Tym czasem od pojawienia się ww. informacji minęło ponad 10 miesięcy. Przedmiotowy wpis stanowi próbę odpowiedzi na pytanie kiedy nowe przepisy dotyczące upadłości konsumenckiej zaczną obowiązywać ?.

W pierwszej kolejności należy jednak przypomnieć najważniejsze założenia przygotowanej nowelizacji postępowania upadłościowego osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej:

• wprowadzenie w postępowaniu upadłościowym wobec osób fizycznych możliwości ustanowienia zabezpieczenia;
• umożliwienie zawarcia układu z wierzycielami przy wykorzystaniu procedury o zatwierdzenie układu, przewidzianej w ustawie Prawo restrukturyzacyjne;
• możliwość oddłużenia konsumenta jednocześnie z wydaniem postanowienia o ogłoszeniu upadłości (ograniczenie postępowania oddłużeniowego jedynie do fazy postępowania o ogłoszenie upadłości);
• wyeliminowanie konieczności badania przez sąd upadłościowy stopnia winy upadłego na etapie rozpatrywania wniosku upadłego o ogłoszenie upadłości;
• zgłaszanie wierzytelności bezpośrednio syndykowi;
• przejęcie funkcji sędziów – komisarzy przez referendarzy sądowych;
• wyłączenie możliwości przedłużania postępowania w związku ze spóźnionym zgłoszeniem wierzytelności;
• ustalenie planu spłaty wierzycieli na okres nie krótszy niż 36 miesięcy i nie dłuższy niż 84 miesiące w przypadku ustalenia przez sąd, iż upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa;
• umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłaty wierzycieli, jeśli osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli;
• warunkowe umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłaty wierzycieli, jeżeli niezdolność do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli wynikająca z osobistej sytuacji upadłego

Jak wskazuje Ministerstwo Sprawiedliwości zasadniczym celem proponowanej regulacji jest usprawnienie już funkcjonujących i wprowadzenie alternatywnych sposobów rozwiązania problemu nadmiernego zadłużenia osób nieprowadzących działalności gospodarczej.

Projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo Upadłościowe oraz niektórych innych ustaw dostępny jest na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji w zakładce „Rządowy proces legislacyjny” (wykaz prac Rządu nr UD 357).

Powodem braku nowelizacji omawianych przepisów jest bardzo duża krytyka wobec planowanych zmian, pochodząca z różnych środowisk prawniczych, w tym sędziów orzekających w wydziałach upadłościowych i restrukturyzacyjnych.

Wobec projektu ustawy o zmianie upadłości konsumenckiej formuje się w szczególności następujące zastrzeżenia:

• ułatwienie ogłoszenia upadłości konsumenckiej na skutek wyeliminowanie konieczności badania przez sąd upadłościowy stopnia winy upadłego na etapie rozpatrywania wniosku upadłego o ogłoszenie upadłości doprowadzi do jeszcze większego obciążenia sądów upadłościowych, które borykają się z brakiem kadry orzeczniczej, administracyjnej;
• uchylenie art. 491⁴ 1 pr.u. spowoduje zachowania niepożądane polegające na celowym doprowadzaniu przez dłużników do swojej niewypłacalności.

Zgodnie z najlepszą wiedzą autora w Ministerstwie Sprawiedliwości toczą się nadal prace na projektem ustawy o zmianie ustawy Prawo upadłościowe i niektórych innych ustaw w zakresie upadłości konsumenckiej. Analizowane są wszystkie uwagi zgłoszone do projektu. Poszukuje się optymalnych rozwiązań pomiędzy koniecznością rozwiązania istniejącego wciąż w Polsce problemu nadmiernego zadłużenia a koniecznością kształtowania w społeczeństwie dobrych postaw. 

Ministerstwo rozważa zachowanie przesłanki negatywnej do ogłoszenia upadłości konsumenckiej w postaci winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa w doprowadzeniu do stanu niewypłacalności lub istotnego zwiększenia jej stopnia. Postuluje się jednak, aby zamienić charakter ww. przesłanki negatywnej do ogłoszenia upadłości konsumenckiej z bezwzględnej na względną. W przypadku wprowadzenia powyższego sąd i tak ogłosi upadłość konsumencką, mimo stwierdzenia winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa w powstaniu stanu niewypłacalności, jeżeli przeprowadzenie postępowania będzie uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.

Trudno przewidzieć termin wprowadzenia w życie nowych przepisów regulujących upadłość konsumencką w Polsce. Zgodnie z najlepszą wiedzą autora  w Ministerstwie prace znajdują się na zaawansowanym etapie, i należy spodziewać się, iż w przyszłym roku przepisy zaczną obowiązywać. Pozostaje jednak nadal kwestia jaki ostatecznie kształt przyjmie upadłość konsumencka w Polsce, czy jak pierwotnie tego chciało Ministerstwo, upadłość konsumencka będzie przysługiwała każdemu, czy też zachowany zostanie dotychczasowy model pośredni zgodnie z którym w przypadku, gdy dłużnik doprowadził do stanu niewypłacalności w skutek winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa – sąd co do zasady oddali wniosek.

Grzegorz Kozub

Radca prawny